Spojrzenie Serca

W czwartek byłam z moją klasą na wycieczce do Auschwitz-Birkenau. Trudno żeby nie był to wyjazd przygnębiający i trudny, ale z drugiej strony bardzo się cieszę, że udało się tam zabrać młodych ludzi, którzy już niedługo będą kształtować naszą rzeczywistość. Oświęcim jest jednym z tych miejsc, które każdy powinien odwiedzić, by choć trochę spróbować sobie wyobrazić do jak wielkiego okrucieństwa zdolny jest człowiek. 

Po raz pierwszy Auschwitz odwiedziłam dokładnie 10 lat temu w bardzo międzynarodowym towarzystwie sióstr przybyłych ze wszystkich kontynentów. Wtedy niesamowicie poruszona byłam przede wszystkim  reakcją siostry z Niemiec, dla której oglądanie tego, co niegdyś dokonali jej rodacy, było doświadczeniem tak trudnym, że w pewnym momencie musiała przerwać zwiedzanie i usiadła na schodach, płacząc. Tym razem poruszyła mnie nadzieja i determinacja tych, którzy w obozie walczyli o przetrwanie, a szczególnie historia o tym, że w pewnym momencie pozowlono więźniom otrzymywać paczki z zewnątrz. Oczywiście z ich zawartości tylko jakaś niewielka część naprawdę trafiała do więźnia, ale sam fakt, że paczka przyszła i ktoś czekał na nich poza obozem, sprawiała, że gotów był przetrwać kolejne dni nieludzkiego życia. Czy ja bym miała w sobie tyle nadziei?

Będąc w takich miejscach siłą rzeczy pojawia się pytanie odwieczne: gdzie był wtedy Bóg? Odpowiedź na nie w mojej głowie jest zaskakująco jasna – z łatwością dostrzegam na czarno-białych zdjęciach twarz prześladowanego Chrystusa i najbardziej brutalną konsekwencję radykalnej wolności, którą otrzymaliśmy od Stwórcy. Ale ten koszmar nie zakończył się 80 lat temu, tylko przecież wciąż rozgrywa się na bardzo różnych płaszczyznach i, choć może mniej ostentacyjnie, nadal zło się panoszy. Pytanie właściwsze od tego: „gdzie jest Bóg”, wydaje się być to: „gdzie ja jestem?” Nie odnajduję siebie ani pośród ofiar ani pośród oprawców, ale nie mogę powiedzieć, że nie ma mnie wśród milczącego świata, który swoją biernością daje przyzwolenie na przemoc… Wróciłam z Auschwitz poruszona do głębi.

Kolejnego wieczoru po powrocie z wycieczki mój krajobraz zmienił się drastycznie. Siedziałam na przepięknie zaaranżowanej sali koncertowej w Pałacu Kultury na koncercie kwartetu smyczkowego. Dźwięki roznosiły się po sali z tak doskonałą harmonią, że była to uczta pod każdym względem. Słuchając koncertu nie mogłam ze swojej głowy pozbyć się obrazów obozowych baraków i cynicznego napisu „Arbeit macht frei”. Oczami wyobraźni widziałam ludzi w skrajnym wycieńczeniu, podczas morderczej pracy, bitych, wyszydzanych, wykorzystywanych do okrutnych eksperymentów, a w tym samym czasie do moich uszu dochodziły anielskie dźwięki smyczków, grających kolejne wielkie przeboje Coldplay. Piekło i Niebo spotkały się we mnie z tak wielką mocą, że zastanawiałam się jakim cudem byłam w stanie to w sobie pomieścić. Jednocześnie czułam przejmujące współczucie i zachwyt, rozpacz i nadzieję, złość i pokój, ale chyba przede wszystkim zadziwienie. Jak to możliwe, że świat jest tak pełen kontrastów? A zaraz potem znowu rachunek sumienia. W Oświęcimu w trakcie drugiej wolny światowej zginęło tyle samo ludzi ile obecnie w ciągu roku na całym świecie pada ofiarą handlu ludźmi i znajduje się w jakiejś formie niewoli. Czy ja, siedząc dzisiaj w moim wygodnym fotelu, popijając herbatkę, na pewno robię wszystko co mogę, żeby piekło na ziemi się kurczyło?  

Kto śledzi w social mediach o. Grzegorza Kramera, ten z pewnością wie, że we Wrocławiu jakiś już czas temu stanął krasnal o imieniu Nadziejnik, który w swoich rękach dzierżył napis z przesłaniem „Bóg jest dobry”. W ostatnich dniach krasnal ten miał szczególne zadanie, bo informował też o zbiórce dla poszkodowanych w powodzi mieszkańców Kłodzka (pomożecie??). Dzisiaj rano nadeszła wiadomość, że krasnal został ukradziony… Ostatecznie dosyć szybko się znalazł, ale jednak fakt ten wstrząsnął na chwilę światem i zostawił nas z pytaniami: jak można było ukraść Nadziejnika? Czy to zwiastuje upadek nadziei? Myślę, że wręcz przeciwnie, może przypomniał nam, że „lepiej się uciec do Pana, niż pokładać ufność w człowieku. Lepiej się uciec do Pana, niżeli zaufać książętom” (Ps 118,8-9) Lepiej się uciec do Pana, niż pokładać ufność w krasnalach… On jest bowiem tylko symbolem, który wskazuje przecież na coś dużo większego, na działanie Dobrego Boga w świecie.

Zawsze kiedy dotykają nas tragedie, a w szczególności klęski naturalne, pojawiają się równie naturalne pytania: dlaczego Bóg pozawala, by niewinni ludzie tracili dobytek swojego życia? Odpowiedź nie może być prosta i banalna, ale warto zwrócić uwagę na kilka spraw. Po pierwsze – czy rzeczywiście klęski są aż tak bardzo naturalne? A może przez setki lat niszcząc środowisko, ekspoatując przyrodę, regulując rzeki… przyłożyliśmy jednak kolektywną rękę do powodzi, huraganów i pożarów? I żeby mnie przypadkiem nikt źle nie zrozumiał, to nie kara za lata grzechów ekologicznych (a już tym bardziej za inne wybory – zawsze szeroko otwieram oczy na takie interpretacje!), ale zwyczajna konsekwencja naszych działań. Po drugie – czy Bóg naprawdę patrzy na to bezczynnie i, mogąc coś zrobić, nie robi nic? Ja widzę Go co najmniej w dwóch miejscach. Widzę Go cierpiącego z tymi, którzy dzisiaj cierpią, bo taka jest natura naszego Boga. Nie ma dla Niego sytuacji, w której nie byłby przy nas. Widzę Go też w tych, którzy swoje serce, czas i pieniądze przeznaczają teraz na pomoc poszkodowanym, bo to On jest w nas sprawdzą chcenia i dobrej woli. 

Obejrzałam wczoraj wywiad z Kasią Nosowską i Błażejem Królem, w którym Kasia wspomina 1997 rok i piosenkę „Moja i Twoja nadzieja”. W mojej głowie zawsze to będzie piosenka dla powodzian. Można było wtedy kupić płytę z tym singlem i wesprzeć akcje ratunkowe na południu polski. Mam wrażenie, podobnie jak Karol w tym wywiadzie, że wtedy byliśmy jako naród dużo bardziej zjednoczeni, że nie było tylu podziałów… ale może to tylko wspomnienie nastoletnich czasów kiedy wszystko było nieco prostsze? W każdym razie cieszę się, że artyści znowu razem nagrywają w słusznej sprawie, bo sztuka jest tym, co nadzieję podsyca i pomnaża. 

Trzymajcie się tam wszyscy na zalanych terenach! Niech Boża nadzieja na powrót normalności nie opuszcza Was nawet na chwilę, a wokół Was niech się znajdują ci, którzy pomogą Wam przez to przejść. 

Jak się pracuje w szkole, to się kocha wakacje. Bez wakacji nie da się przetrwać. Z drugiej strony dobrze, że kiedyś się kończą, bo gdyby miały trwać wiecznie, to byśmy byli wykończeni ciągłym odpoczywaniem. Potrzebujemy szaleństwa, podróży, leniuchowania i bezczynności, ale potrzebujemy też rutyny, zwyczajności, solidnej pracy i zaangażowania. Idealnie jeśli umiemy znaleźć balans między jednym a drugim i jeśli potrafimy być tu i teraz w tym, co jest nam dane w konkretnym momencie. W tym roku miałam ogromne szczęście cały miesiąc spędzić na rekolekcjach w milczeniu. To był niezwykły czas uważności i spotykania się na poziomie głębi z Bogiem i samym sobą, którego nie da się osiągnąć wśród codziennego zabiegania, ale przecież nie można cały czas być na rekolekcjach i właśnie po to one są, by ich owoce było widać w życiu. Dobrze więc mi być tu gdzie teraz mam być – u progu nowego roku szkolnego.  

W wakacje po raz kolejny udało mi się też poprowadzić rekolekcje fotograficzne, które są moją wielką radością. Jeśli chcecie coś więcej o nich poczytać, to niedawno ukazał się o nich artykuł na jezuici.pl. Wśród różnych zaleceń, które otrzymują na nich rekolektanci, jest sugestia, by nie próbować aparatem „uchwycić chwili”. Kiedy na rekolekcjach pojawia się coś, co sprawia, że boimy się stracić odpowiedni moment, to zwykle jest to zaproszenie do tego, żeby w nim trwać, a nie go uwieczniać. W czasach kiedy każdy ma aparat fotograficzny w kieszeni, pewnie warto tę zasadę zastosować też w codziennieści. Ostatecznie możemy przecież dojść do wniosku, że każda chwila jest wyjątkowa, jeśli odpowiednio do niej podejdziemy. W każdej warto być na sto procent, nie będąc jednocześnie myślami gdzieś indziej. niby proste, a jakże trudne do wykonania.

Rozpoczynając nowy rok szkolny, nie mogę nie myśleć o tym, że to już ostatni rok z moją wychowawczą klasą. Co chwilę będziemy przeżywać coś „po raz ostatni” i może wiele razy będzie mi żal, że to się nie powtórzy (im pewnie mniej będzie żal ;)), a jednak przecież taka kolej rzeczy i przecież dobrze, że już zaraz wyruszą w daleki świat, by spełniać swoje marzenia. „Wszystko ma swój czas”, cytując Koheleta. Oby to był dobry rok, który złożony z tych małych ostatnich momentów stworzy, układankę, która będzie wsparciem na szerokich wodach w przyszłości.  

Chwila nie jest po to by trwać, ale po to, by bystro mknąć ku kolejnej, która przynosi swoje radości, trudności i wyzwania. Paradoksalnie, im mniej będziemy próbowali ją zatrzymać, tym pełniej ją przeżyjemy. Chyba na tym polega pełnia życia.

Trwamy jeszcze w okresie wielkanocnym, a zmartwychwstanie nieodłącznie kojarzy się ze świtem. To właśnie o poranku pierwszego dnia tygodnia kobiety, a wśród nich na pewno Maria Magdalena, poszły zaopatrzone w wonności, by dopełnić czynności pogrzebowych Jezusa. Nie spodziewały się niczego spektakularnego, a jednak były pierwszymi świadkami najważniejszego wydarzenia w historii świata. Czemu poszły tak wcześnie? Przecież szły do umarłego… a jednak była w nich jakaś pozytywna niecierpliwość, która nie pozwalała im czekać.

Minęło już ponad pół roku od kiedy, zainspirowana najpierw napotkanym przypadkowo fimikiem od Przeciętnego Człowieka, a potem jeszcze utwierdzona w swojej decyzji przez Adama Szustaka, zaczęłam wstawać codziennie o 5:00 rano. Z początku wydawało się to szaleństwem, ale z czasem okazało się być prawdziwym luksusem pośród zabieganej codzienności. Poranny krótki trening, spokojna długa modlitwa, śniadanie bez pośpiechu – ta rutyna odmieniła moje życie na zawsze. Pozwala mi ona zacząć dzień od bycia Marią, kiedy przez cały dzień trzeba ogarniać zadania po martowemu. Czasem jakieś wieczorne imprezy i wyjazdy zaburzą mi mój rytm, ale z przyjemnością wracam do niego, gdy tylko mogę. 

Miałam kilka dni temu przyjemność obejrzenia filmu Perfect Days, którego fabuła jest tak prosta, że nawet nie da się jej zaspoilerować. Opowiada o Hirayamie, mieszkańcu Tokyo, który wstaje codziennie o świcie, by sprzątać miejskie toalety, ale potrafi z taką uważnością przeżywać swoją monotonną codzienność, że staje się ona źródłem szczęścia i radości. Jest w nim coś z tej Marii Magdaleny, która idzie by wykonać to, co do niej należy, a w zamian otrzymuje niesamowite spotkanie i ważną misję. Hirayama niewiele mówi, ale jego cicha obecność i zwyczajne proste gesty wprowadzają światło w życie innych. Czy nie o to właśnie chodzi w byciu światłem dla świata?

Wczoraj przypadkowo zerknęłam na obrazek z moich ostatnich rekolekcji. Jest tam kilka haseł, które przypominają mi o tym, do czego Pan Bóg zapraszał mnie w kolejnym roku mojego życia. Z pewnym zaskoczeniem przeczytałam tam dwa proste słowa: „przebóstwienie codzienności”. Jeśli prawdziwie spotkamy Zmartwychwstałego w naszym życiu, to będzie On objawiał swoją moc w najbardziej przyziemnej i monotonnej rzeczywistości, jaka nas otacza, sprawiając, że wszystko będzie małym cudem. Jestem przekonana, że tak trzeba żyć! 😉

p.s. Jakby ktoś jeszcze chciał pomodlić się Drogą Światła, to zapraszam 🙂

W ostatnich dniach w Liturgii Słowa często słyszymy Jezusa mówiącego o „swojej godzinie”, która jeszcze nie nadeszła lub która właśnie teraz nadchodzi. Powoli zbliżamy się do momentu, kiedy wspominać będziemy najważniejszą godzinę w dziejach świata – tę w której Mesjasz, umierając na krzyżu, dokonał dzieła odkupienia. My w naszym życiu też mamy nasze „godziny” – decydujące momenty, które zmieniają bieg naszej osobistej historii. To nie zawsze są przyjemne chwile i może tak jak Jezus chcielibyśmy by nie musiały nadchodzić, ale w przedziwny sposób są one konieczne, by uczyć nas miłości. Bardzo często, jak śmierć Jezusa, wcale nie są dostrzegalne dla większości świata. A czasem dla nas również nie są łatwe do rozpoznania, bo bywa, że najważniejsze rzeczy dzieją się w tym co zwyczajne, codzienne, z pozoru nic nie znaczące, kiedy albo wybieramy większe dobro albo go nie wybieramy.    

Godzina to długo czy niedługo? Dobrze wiemy jak czas potrafi być względny. Godzina z przyjacielem potrafi trwać tyle co dwie minuty, a godzina w kolejce do urzędu tyle co dwie doby. Nawet w szkole moja godzina lekcyjna dłuży się czasem w nieskończoność i patrzę z wytęsknieniem na zegarek, żeby już w końcu zadzwonił dzwonek, ale są takie lekcje, kiedy aż furczą klawiatury od wytężonej pracy i przerwa zaskakuje zarówno mnie jak i uczniów. Z niedowierzaniem wydaję wtedy z siebie okrzyk: „to już koniec!?” W momentach kiedy zdaję sobie sprawę z tego subiektywnego odczuwania, przypominam sobie zawsze Izajasza: „Bo myśli moje nie są myślami waszymi ani wasze drogi moimi drogami – wyrocznia Pana. Bo jak niebiosa górują nad ziemią, tak drogi moje – nad waszymi drogami i myśli moje – nad myślami waszymi.” (Iz 55,8-9) Chciałoby się dopowiedzieć: „Mój czas nie jest waszym czasem”. On nie tylko liczy inaczej, ale też potrafi czas rozciągać i zatrzymywać albo dramatycznie przyspieszać. Wielokrotnie doświadczyłam tego, że jeśli Jemu powierzę swój kalendarz, to w przedziwny sposób ze wszystkim zdążę. Przede wszystkim jednak, ufając w Jego plan, w pokoju serca oczekiwać mogę na wypełnienie obietnic, które wydają się być zapomniane. „Niech zaś dla was, umiłowani, nie będzie tajne to jedno, że jeden dzień u Pana jest jak tysiąc lat, a tysiąc lat jak jeden dzień. Nie zwleka Pan z wypełnieniem obietnicy – bo niektórzy są przekonani, że Pan zwleka – ale On jest cierpliwy w stosunku do was. Nie chce bowiem niektórych zgubić, ale wszystkich doprowadzić do nawrócenia.” (2 P 3,8-9)

W ostatnich tygodniach miałam okazję uczestniczyć w modlitwie o nazwie „godzina święta z Getsemani”. Okazuje się, że jest ona odprawiana w Bazylice w Getsemani w każdy pierwszy czwartek miesiąca i jest czuwaniem wraz z Jezusem w Ogrójcu – odpowiedzią na rozdzierający serce wyrzut wobec uczniów: „jednej godziny nie mogliście czuwać ze Mną?” (Mt 26,40) Podczas godzinnej Adoracji rozważa się wydarzenia z Ogrodu Oliwnego, śpiewa pieśni pasyjne i trwa w ciszy, po prostu będąc przy Nim. Jest jeden piękny moment tej modlitwy, który szczególnie zapadł mi w serce: rozsypanie wokół Najświętszego Sakramentu płatków róży, co ma symbolizować krople krwi, przelanej z czystej miłości. Tylko w tym kontekście warto rozważać mękę Jezusa – wdzięczności za to, że oddał za mnie życie. Wtedy ta godzina staje się godziną miłości. Takich ostatnich dni Wielkiego Postu sobie i Wam życzę.   

Dzisiejsza Ewangelia jest jedną z tych, które bardzo lubię. Z jednej strony jest to piękny przykład tego jak w Ewangelii Marka postrzegani są uczniowie, którym Jezus ciągle wypomina brak wiary i tępotę umysłu, a z drugiej strony mam wrażenie, że doskonale oddaje on sytuację człowieka nieustannie zajętego nie tym, co trzeba. Jezus z wyrzutem kieruje do Apostołów pytanie: „Nie pamiętacie, ile zebraliście koszów pełnych ułomków, kiedy połamałem pięć chlebów dla pięciu tysięcy?”. Mam wrażenie, że doskonale rozumiem ten zawód w Jego głosie, bo przecież tyle razy udowodnił już, że panuje nad każdym aspektem tego świata, a tu znowu musi przypominać o tej oczywistości. Nie trudno jednak nie wczuć się równocześnie w to, co przeżywają uczniowie, bo tu i teraz zabrakło im chleba, więc zapewne trzeba znaleźć winnych tej sytuacji i spróbować poszukać racjonalnego rozwiązania. Wydaje się jednak, że tego, czego zabrakło im bardziej niż chleba, była perspektywa. Jakby choć na chwilę złapali dystans, to zobaczyliby jak absurdalna jest troska o cokolwiek kiedy Jezus jest przy nich.

W ostatnim czasie sesji i zaliczeń na studiach miałam okazję przeczytać kilka inspirujących myśli Karla Rahnera z „Podstawowego Wykładu Wiary„. Pisał on dużo właśnie o transcendentnej perspektywie człowieka, która często ginie w chaosie codziennych obowiązków, trosk i przyjemności, a przecież stanowi podstawę naszej egzystencji. Rahner pisze o ludziach, którzy zatopieni w materialnej rzeczywistości nie dopuszczają do siebie myśli o tym, co ją przekracza, ale też o tych, którzy zdają sobie sprawę z tego, że najważniejsze pytania egzystencjalne wymagają jakiejś odpowiedzi, ale przekonani są, że jej nie znajdą i ostatecznie przyznają, że w związku z tym wszystko co robią nie ma większego sensu. Tragizm takiej sytuacji budzi we mnie ogromne pokłady współczucia, ale też przypomina o tym, że stawianie pytań i szukanie odpowiedzi powinno być priorytetem i nie mogę go zostawiać na chwilę kiedy w końcu znajdzie się czas. Rahner pisze też o tym, że człowiek jest bytem nieskończonego horyzontu i im więcej odpowiedzi znajduje, tym bardziej ten horyzont się oddala. Każda odpowiedź jest zawsze początkiem nowego pytania. To zła wiadomość dla tych, którzy chcieliby w końcu dojść do poznania wszystkiego i móc ogłosić, że znaleźli, ale to bardzo dobra nowina dla tych, którzy zafacynowani odkrywaniem coraz to nowych terenów życia, nieustannie wpadają w zachwyt nad tym co nadal niepojęte. 

Jutro rozpoczynamy Wielki Post. To czas ważny, który pewnie większość z nas chciałaby dobrze wkorzystać na przygotowanie się do świętowania Zmartwychwstania. Czy to nie właśnie teraz jest najlepszy moment, żeby szykować swoje serce do wieczności i odkrywać transcendencję w swoim życiu? A jednak mam wrażenie, że zbyt często staje się to czas postanowień o tym czego robić będę więcej, a czego mniej; co będę jeść i czego nie będę pić; co będę czytać i czego nie będę oglądać. Tymczasem może chodzi właśnie o to, żeby znaleźć czas na spokojne złapanie perspektywy wieczności i odkrycie, że zajmowanie się chlebami jest może ważne i potrzebne, ale tylko przez chwilę naszego dnia. Reszta niech będzie wypełniona tęsknotą za Nim i wiecznością oraz stawianiem pytań o to, co przekracza codzienną rzeczywistość. Nie zawsze po to, żeby znaleźć odpowiedzi, ale czasem po to tylko, żeby wpaść w zachwyt nad tym co niepojęte.

Jeśli szukacie konkretnych inspiracji, to zapraszam na kolejny cykl z The Chosen na Modlitwie w Drodze. Ten serial wiele razy pozwolił mi zmienić patrzenie i poszerzyć swój horyzont o kolejne pytania. Może i Wam posłuży 🙂